ترجمه ارجاعات فرهنگی برون زبانی در زیرنویس انگلیسی فیلم های ایرانی اکران شده در جشنواره های بین المللی فیلم

موارد، آیتم ها، و واژگان فرهنگی همواره در زمره چالش های پیش روی مترجمان در عرصه های مختلف ترجمه خاصه ترجمه آثار فاخر فرهنگی و هنری مکتوب و نمایشی بوده است. علت این امر نیز آن بوده است که این واژگان ریشه در آداب، رسوم، نحوه زندگی، و به طور کلی فرهنگ مردم سرزمین های خاص دارند. و از همین رو است که برگرداندن بی کم و کاست این واژگان و عبارات تا حد ممکن همواره از اهمیتی ویژه و گاهی حیاتی برخوردار بوده است. تحقیق حاضر به بررسی نحوه ترجمه ارجاعات (واژگان) فرهنگی برون زبانی در زیرنویس انگلیسی فیلم های ایرانی اکران شده در جشنواره های بین المللی فیلم می پردازد. در این تحقیق، روشهای اتخاذشده از سوی مترجمان برای برگردندان این گونه ارجاعات بر اساس تقسیم بندی روش های ترجمه پیشنهادی "پِدرسون" مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. در این تحقیق سه پرسش مطرح گردیده و به آنها پاسخ داده شده است: 1) مترجمان ایرانی چه نوع استراتژی هایی را برای ترجمه ارجاعات فرهنگی برون زبانی موجود در فیلم های ایرانی اکران شده در جشنواره های بین المللی فیلم به کار گرفته اند؟ 2) کدام یک از این استراتژی ها دارای بیشترین بسامد در میان سایر استراتژی ها بوده است؟ و 3) کدام یک از این استراتژی ها کمترین بسامد را در بین دیگر استراتژی ها داشته است؟ چارچوب نظری این تحقیق، تقسیم بندی ارائه شده توسط "پِدرسون" در خصوص روش های ترجمه ارجاعات فرهنگی برون زبانی است که شامل 6 استراتژی می باشد. این تحقیقِ توصیفی کاربردی بر مبنای یک پیکره دوزبانه شامل 11 فیلم ایرانی اکران شده در جشنواره های بین المللی فیلم و زیرنویس های انگلیسی این فیلم ها انجام گرفته است. فیلم های مذکور عبارتند از: باشو غریبه کوچک، آفساید، طعم گیلاس، ده، بانو، آینه، درخت گلابی، دونده، آواز گنجشک ها، باد مارا خواهد برد، و مسافران. ابتدا واژگان و ارجاعات فرهنگی برون زبانی در خلال مشاهده این فیلم ها شناسایی و ثبت گردید. پس از آن، معادل های ترجمه شده انگلیسی مربوطه از زیر نویس فیلم های مورد نظر استخراج و ثبت شد. سپس این واژگان به همراه معادل های انگلیسی مربوطه بر اساس مدل "پِدرسون" مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند تا بدین ترتیب به پرسش نخست تحقیق پاسخ داده شود. در مرحله بعد نیز داده های به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار داده شدند تا به پرسش های دوم و سوم تحقیق نیز پاسخ داده شود. واحد تحلیل در این تحقیق از یک واژه تا عبارات کوتاه و بلند و حتی جمله متغیر بوده است و انتخاب آنها مشروط به وجود ارجاعات فرهنگی و برون زبانی بوده است. تمامی مراحل تحقیق شامل گردآوری، طبقه بندی، و تحلیل داده ها به صورت دستی انجام شده است. نتایج کلی تحقیق نیز در فصل 5 ذکر گردیده است. نتایج تحقیق حاضر بیانگر آن است که مترجمان ایرانی از تمامی روش ها و استراتژی های پیش رو در جهت برگرنداندن ارجاعات فرهنگی برون زبانی موجود در فیلم های مورد نظر بهره برده اند. در این میان از برخی روش ها بیشتر از سایر روش ها و از برخی کمتر از دیگر استراتژی های پیش رو استفاده شده است، اما به هر روی تلاش مترجمان بر این بوده است که تا حد امکان محتوا و بار فرهنگی این واژگان را به هر روش و راهبرد ممکن در قالب زبان مقصد بیان کنند.